Hal Gold – „Jednostka 731” – recenzja i ocena

Przeczytaj fragment książki: „Dżuma w służbie japońskiej armii”

Jednostka 731 to kryptonim tajnej organizacji wojskowej, która zajmować się miała badaniami nad prowadzeniem wojny biologicznej. Działalność tego tworu stanowi przedmiot książki Hala Golda, pt. Unit 731: Testimony, która ukazała się w polskim tłumaczeniu nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Książka została podzielona na dwie zasadnicze części. W pierwszej Czytelnik pozna dzieje Jednostki 731, od momentu jej powstania, aż do jej rozwiązania po klęsce Japonii w II wojnie światowej. W skład tego fragmentu pracy wchodzą rozważania na temat głównych założeń wojny biologicznej, organizacji i struktury Jednostki 731, a w końcu opisy eksperymentów dokonywanych na więźniach. Natomiast druga część pracy to zbiór świadectw, zebranych od osób, związanych z działalnością Jednostki 731. Dwadzieścia cztery relacje naocznych świadków wydarzeń, opisywanych w pierwszej części książki, stanowią kapitalne źródło do poznania historii tej instytucji. Zwłaszcza, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, iż działalność Jednostki 731 bardzo długo była skrzętnie i skutecznie ukrywana.

Największym atutem omawianej książki są niewątpliwie wspomniane relacje świadków, które ujrzały światło dzienne przy okazji zorganizowania wystawy, poświęconej Jednostce 731. Była ona pierwszym akordem w procesie przybliżania Japończykom prawdy o zbrodniczej działalności opisywanej przez Hala Golda formacji. Wśród tych świadectw znajdziemy zarówno relacje naukowców, jak również pracowników „szeregowych” – pielęgniarek, czy niskich rangą żołnierzy.

Przeczytaj:

• Niecodzienna historia japońskiej skrzyni
• Japonia w I wojnie światowej
• Akira Kurosawa – japoński geniusz kina

Niewątpliwie do zalet omawianej pozycji należy dodać kilkanaście ilustracji, prezentujących działalność Jednostki 731. Wśród materiału ilustracyjnego znalazły się także zdjęcia makiet (ze wspomnianej wyżej wystawy), wyobrażających eksperymenty przeprowadzane przez japońskich lekarzy. Trzecim atutem pracy, dającym również bogaty materiał do refleksji, jest lista ważnych pracowników Jednostki 731, którzy zajmowali w okresie działalności jednostki, a także po jej rozwiązaniu ważne stanowiska. Na tej liście znajdują się także nazwiska profesorów, dziekanów i rektorów kliku japońskich uniwersytetów. Na końcu znajdzie Czytelnik wybraną bibliografię, którą autor spożytkował przy pracy nad omawianą pozycją. W moim odczuciu pewnym niedociągnięciem autora jest brak przypisów. Mankament ten widoczny jest zwłaszcza w pierwszej części książki, gdzie czasami chciałoby się spojrzeć na źródło danej informacji. Biorąc jednak pod uwagę, iż Gold położył główny nacisk na publikację relacji świadków zbrodni Jednostki 731, możemy mu wybaczyć niestosowanie aparatu naukowego. Zebrany materiał zaprezentowany został przez autora w sposób przejrzysty i przemyślany, co zdecydowanie zachęca do lektury.

Książka Hala Golda, nosząca w polskim tłumaczeniu tytuł „Jednostka 731: Okrutne eksperymenty w japońskich laboratoriach wojskowych. Relacje świadków”, jest pozycją zdecydowanie godną polecenia każdemu, kto interesuje się II wojną światową, historią dwudziestowiecznej Japonii, a w końcu ciemnymi kartami historii gatunku ludzkiego. Hal Gold poruszył w swej pracy sprawy niezwykle ciekawe, do niedawna ukryte przed okiem obserwatorów i badaczy. Stworzył obraz komórki, która odpowiedzialna jest za niewyobrażalne zbrodnie, dokonywane przy aprobacie najwyższych władz Japonii...