Im memoriam – Jerzy Kolendo (9 czerwca 1933 - 28 lutego 2014)
Jerzy Kolendo (fot. Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW ) Urodził się 9 czerwca 1933 roku w Brześciu nad Bugiem. W 1955 roku ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1960 roku na tej samej uczelni uzyskał stopień naukowy doktora, a w osiem lat później habilitował się w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. W 1979 roku otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Profesorem zwyczajnym został w 1990 roku.
W latach 1955-1981 był związany z Instytutem Historii PAN. Następnie podjął pracę w Instytucie Archeologii UW. Po przejściu na emeryturę w 2003 roku pracował w Ośrodku Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej. Wykładał również na uczelniach zagranicznych: jako Professeur Associé Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne (1993-1994), Professeur Associé Uniw. w Strasburgu (1988), visiting professor na Uniwersytecie w Padwie (1983 i 1986). Był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, członkiem korespondentem Deutsches Archäologisches Institut oraz członkiem honorowym Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN. Zasiadł w kolegiach redakcyjnych wielu periodyków, m.in. „Archeologia”, „Meander”, „Dialogues d’Histoire”, „Ancienne” czy „Palamedes. A Journal of Ancient History”.
Jego zainteresowania naukowe dotyczyły archeologii limesowej oraz śródziemnomorskiej. Był wybitnym badaczem epigrafiki, napisał około 500 prac naukowych i książek. W początkowej fazie kariery naukowej interesowała go historia rolnictwa rzymskiego. Tej problematyki dotyczyła książka Kolonat w Afryce rzymskiej i jego geneza (Warszawa 1962), powstała na podstawie rozprawy doktorskiej. W kolejnych latach powstał szereg prac dotyczący techniki agrarnej świata rzymskiego, a poruszając ten temat zbliżył się również do tematyki niewolnictwa. Zagadnieniu temu poświęcił książkę wydaną po włosku przez Uniwersytet w Bolonii.
Uczestniczył w polskich badaniach archeologiczno-geofizycznych w Kartaginie, co stało się początkiem jego zainteresowań cyrkami oraz amfiteatrami w Afryce i w całym cesarstwie. Kolejnym nurtem prac badawczych, oraz tematyką pracy dydaktycznej na Uniwersytecie Warszawskim (od 1971 roku), stały się kontakty całego Barbaricum ze światem śródziemnomorskim. Jego teksty na ten temat zebrano w dwóch tomach zatytułowanych Świat antyczny i Barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością (Warszawa 1998). Innym kierunkiem badań Jerzego Kolendo była historia nauki, zwłaszcza w kontekście historii epigrafiki. Dokonał on m.in. reedycji, z dużym wstępem, pracy Francesco Bianchiniego z roku 1726, dotyczącej zespołu inskrypcji na temat niewolników i wyzwoleńców cesarskich.
Bliska była mu epigrafika. Od 1964 roku publikował inskrypcje łacińskie znajdujące się w obozie legionu I Italica nad dolnym Dunajem w Novae (Bułgaria). Podejmował również problematykę inskrypcji przechowywanych w zbiorach polskich. Podsumowaniem badań nad epigrafiką łacinśką była książka Teksty i pomniki. Zarys epigrafiki łacińskiej okresu Cesarstwa Rzymskiego, (Warszawa 2003, wraz z J. Żelazowskim). Jest ona nie tylko podręcznikiem epigrafiki łacińskiej. Z powodzeniem można ją uznać za próbę monograficznego przedstawienia roli aspektu materialnego napisu w badaniach epigraficznych. Kolendo interesował się także dziejami ziem polskich. Zajął się m.in. badaniami nad antiquitates w nauce polskiej od XVI do końca XIX wieku oraz rolą Polaków z pokolenia Wielkiej Emigracji w życiu naukowym Francji.
Kolendo był wybitnym uczonym, uznawanym za prawdziwego mistrza. Jego odejście jest niepowetowaną stratą dla polskiej nauki. Nabożeństwo żałobne odbędzie się w Warszawie 5 marca o godzinie 12.00 w Kościele Wizytek przy Krakowskim Przedmieściu 34. Odprowadzenie prochów prof. Jerzego Kolendo do grobu rodzinnego na Cmentarzu Służewieckim przy ul. Wałbrzyskiej 2 nastąpi o godzinie 14.00.
