Przegląd imprez historycznych (20.01-26.01.2014)

Gdańsk: afera i terror

21 stycznia o godz. 17:00 na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego (ul. Bażyńskiego 4, sala S 208) odbędzie się organizowany w ramach spotkań trójmiejskiego Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” wykład Grażyny Wosińskiej pt. Sprawa Elbląska. Dramat z czasów stalinowskich, który trwa do dziś.

Tzw. Sprawa Elbląska z czasów stalinowskich przez cały PRL była dumą bezpieki z wykrycia „szpiegów" i „sabotażystów". W nocy z 16 na 17 lipca 1949 roku wybuchł pożar w jednej z hal turbinowych Zakładów Mechanicznych im. Świerczewskiego (późniejszego „Zamechu"), który rozpoczął Sprawę Elbląską. Po pożarze, pod zarzutem sabotażu, Urząd Bezpieczeństwa aresztował ponad 100 osób. Część aresztowanych nie miała żadnych związków z tym zakładem produkcyjnym, ich areszt miał charakter polityczny. Represje dotknęły między innymi reemigrantów z Francji. Troje z aresztowanych skazano na śmierć, sześcioro na długoletnie więzienie. Wiele osób zmarło podczas śledztwa lub krótko po nim. Był to najbardziej odczuwalny w Elblągu akt stalinowskiego terroru. Losy poszkodowanych z Elbląga nie są zbyt dobrze znane, a wobec skazanych z innych miast zapadło całkowite milczenie. Jeden z nich do dziś według prawa jest… agentem francuskiego wywiadu, szkodzącego Polsce – informują organizatorzy.

Więcej informacji: ipn.gov.pl

Warszawa: Artur Grottger – dziedzictwo dwóch narodów?

Również 21 stycznia o godz. 18:00 w Centrum Kultury Litwy w Warszawie (al. Ujazdowskie 12) odbędzie się otwarcie wystawy Powstanie Styczniowe w cyklach prac Artura Grottgera „Polonia” i „Lituania”, organizowanej przez Litewskie Muzeum Sztuki, Ministerstwo Kultury Republiki Litewskiej oraz Instytut Polski w Wilnie. Prezentacji ekspozycji towarzyszyć będzie spotkanie z twórcami wystawy i historykiem litewskim prof. Antanasem Kulakauskasem.

Warszawa: co my wiemy o Czechach?

We wtorek o godz. 18:00 w Domu Spotkań z Historią w Warszawie (ul. Karowa 20) odbędzie się także wieczór czeski zatytułowany Czym jest ich znak 77 – wobec naszego 44, poświęcony 77 numerowi kwartalnika „Karta”, którego tematem przewodnik są Czechy i opozycyjna organizacja Karta 77. W rozmowie udział wezmą: Petruška Šustrová (publicystka, rzeczniczka KARTY 77), Petr Janyška (dyrektor Czeskiego Centrum, tłumacz, dziennikarz) oraz Zbigniew Gluza (prezes Ośrodka KARTA, redaktor naczelny „Karty”). Spotkanie poprowadzi red. Mariusz Surosz.

Podczas wieczoru zostaną zaprezentowane niezwykłe slajdy z największego na południu Czech atelier fotograficznego rodziny Šechtlów. Po rozmowie odbędzie się pokaz filmu „Ucho” (reż. Karel Kachyňa, 1970) jednego z najlepszych i najbardziej wstrząsających czeskich filmów o praktykach władzy komunistycznej i lęku obywateli przed wszechobecną służbą bezpieczeństwa. Zrealizowany w czasie odwilży w 1969 roku, nie zdążył wejść do kin. Na ekrany trafił po przeszło 20 latach, w 1990 roku. Porównywany do „Kto się boi Virginii Woolf”, w 1990 roku został nominowany do Złotej Palmy w Cannes. Goście otrzymają „Kartę” 77 w prezencie – informują organizatorzy.

Więcej informacji: dsh.waw.pl

Kraków: żołnierz, historyk, autorytet

23 stycznia o godz 18:45 w Centrum Kultury Ruczaj w Krakowie (ul. Rostworowskiego 13) odbędzie się pokaz filmu Bohater Polski i Węgier. Rzecz o profesorze Wacławie Felczaku (reż. Andrzej Janicki). Weźmie w nim udział dr Wojciech Frazik z Instytutu Pamięci Narodowej, autor biografii politycznej Wacława Felczaka – organizatora łączności kurierskiej między okupowaną Polską a Rządem na Uchodźstwie, więźnia stalinizmu, wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego i wybitnego historyka Europy Środkowo-Wschodniej, w szczególności Węgier.

Więcej informacji: ipn.gov.pl

Warszawa: Holender patrzy na II RP

23 stycznia o godz. 18:00 w Domu Spotkań z Historią odbędzie się natomiast wernisaż wystawy Zwyczajny 1934. Polska na zdjęciach Willema van de Polla. Będzie ją można oglądać do 6 kwietnia.

Ekspozycja nieznanych i niepublikowanych zdjęć wykonanych w 1934 roku w Warszawie, Łowiczu, Wilnie i na pograniczu polsko-rosyjskim i polsko-litewskim. Z podróży do Polski Willema van de Polla (1895–1970), holenderskiego fotografa i fotoreportera, zachowało się w Archiwum Narodowym w Hadze około 400 zdjęć, z czego wybór zaprezentujemy na wystawie. W stolicy ten wybitny fotografik-reportażysta spotkał się z postaciami życia politycznego – m.in. prezydentem Ignacym Mościckim i ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem, kulturalnego – Wandą Wermińską, Lodą Halamą, Ewą Bandrowską-Turską, Jadwigą Smolarską, śmietanką towarzyską stolicy i arystokracją, lotnikami, sportowcami. Van de Poll fotografował Warszawę, w tym Starówkę i dzielnicę żydowską, nowo otwarte lotnisko na Okęciu, Teatr Wielki, Polskie Radio, Belweder, Muzeum Cytadeli Warszawskiej i wiele innych miejsc. Większość fotografii wykonywał aparatem Contessa Netel na szklanych negatywach 9x12 cm. Willem van de Poll w swoim długim życiu zawodowym zajmował się fotografią prasową, podróżniczą, reklamową, był kierownikiem służby fotograficznej Holenderskich Sił Zbrojnych oraz fotografem niderlandzkiej rodziny królewskiej. Pracował dla agencji prasowych, wielu pism i magazynów. Opublikował kilka albumów. Podróżował po Europie, Afryce, Azji, Ameryce Południowej. Archiwum w Hadze posiada blisko 30 tysięcy negatywów Willema van de Polla – informują organizatorzy ekspozycji.

Więcej informacji: dsh.waw.pl

Iława: przypomnieć o Wielkiej Wojnie

25 i 26 stycznia w Iławie (woj. warmińsko-mazurskie) odbędą się pierwsze wycieczki organizowane w ramach projektu „Zimowe wyprawy szlakiem Wielkiej Wojny”: szlakiem pomników I wojny (wycieczka inauguracyjna – 25 stycznia) oraz szlakiem Blücherstrasse (26 stycznia). Histmag.org jest patronem medialnym przedsięwzięcia.

Iława, choć nie znalazła się na trasie przygotowanego z okazji rocznicy Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej, z racji swojego położenia i przecinających się tu osi komunikacyjnych, pełniła w chwili wybuchu Wielkiej Wojny ważne funkcje strategiczne. Historycy wojskowości, zajmujący się dziejami I wojny, podkreślają też szczególne znaczenie Iławy dla przebiegu bitwy pod Tannenbergiem z 1914 roku, uznanej za jedną z przełomowych bitew w historii świata. To wokół Iławy skoncentrowała się znaczna część wojsk niemieckich, które wykorzystano później w bitwie przeciwko siłom Imperium Rosyjskiego. W samej bitwie wzięli też udział żołnierze stacjonujący w Iławie. Do końca wojny zginęło ich kilka tysięcy, a wśród nich wielu Polaków, którzy przez cały okres wojny walczyli w armiach zaborczych. O poległych żołnierzach iławskich garnizonów przypomina dziś niewielka kwatera wojenna na starym cmentarzu komunalnym przy ulicy Wyszyńskiego i pozostałości po dwóch pomnikach wojennych, poświęconych ofiarom wojny. Iława do dziś kryje w swych granicach i poza nim wiele pozostałości po czasach swej wojskowej świetności, w tym niezwykle interesujące obiekty koszarowe i fragmenty podmiejskich fortyfikacji. To je chcemy odkryć, pokazać i niejako przywrócić historii miasta - informują organizatorzy projektu.

Więcej informacji w naszym serwisie

Łódź: dawna rzeźba odkryta na nowo

W niedzielę 26 stycznia w Muzeum Miasta Łodzi (ul. Ogrodowa 15) odbędzie się konferencja popularno-naukowa poświęcona tematyce ochrony dziedzictwa kulturowego na przykładzie zabytków wielokulturowej Łodzi i realizacji Zakładu Antoniego i Józefa Urbanowskich, zatytułowana Rodzina i Zakład Urbanowskich – odkryte dziedzictwo miasta. Gośćmi honorowymi konferencji będą potomkowie rodziny Urbanowskich. Wydarzenie kończy prezentację wystawy czasowej Zakład Urbanowskich. Rodzina Dzieło Twórcy, którą Histmag.org objął swoim patronatem.

Więcej informacji: muzeum-lodz.pl