Święty Jacek Odrowąż, Bazylika Świętej Trójcy i początki polskich dominikanów
Święty Jacek Odrowąż – artykuł inspirowany czasopismem „Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne”
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”.Ner. 32. – Cieszyn d. 8. Sierpnia. – R. 1857. Jacek Odrowąż urodził się w 1183 roku w Kamieniu Śląskim. W młodości uczył się w krakowskiej szkole katedralnej u samego Mistrza Wincentego Kadłubka. Po ukończeniu szkoły otrzymał święcenia kapłańskie. Dość szybko został kanonikiem, mianowanym w 1219 roku przez wuja, biskupa Iwo Odrowąża. Dwa lata wcześniej najprawdopodobniej towarzyszył wujowi w podróży do Rzymu, a także wstąpił na uniwersytet w Bolonii.
Święty Jacek adoruje Madonnę z Dzieciątkiem (aut. El Greco, początek XVII w., domena publiczna). W 1215 roku Iwo Odrowąż na Soborze Laterańskim poznał św. Dominika Guzmana, założyciela Zakonu Kaznodziejskiego, popularnie zwanego Zakonem Dominikanów. Obaj duchowni spotkali się ponownie rok później. Prawdopodobnie podczas tego spotkania biskup Iwo poprosił św. Dominika o przysłanie do Polski kilku zakonników. W odpowiedzi św. Dominik zasugerował aby krakowski biskup przysłał z Polski swoich kandydatów. Tak uczniami św. Dominika zostali Jacek i Czesław Odrowążowie. Obaj duchowni mieli być świadkami niezwykłych wydarzeń, które przekonały ich do wstąpienia do Zakonu Kaznodziejskiego. Podczas mszy widzieli uniesionego w górze św. Dominika, a także byli świadkami wskrzeszenia Napoleona, siostrzeńca jednego z kardynałów.
Święty Jacek Odrowąż – zobacz też:
W 1221 roku z odpisem bulli papieskiej polecającej biskupom nowy zakon wysłano do Polski czterech dominikanów. Byli to: Jacek, Czesław, Herman i Henryk Morawianin. Ich droga z Rzymu wiodła przez Bolonię, Padwę, Treviso, Austrię, Czechy i Morawy. Po drodze założyli liczne klasztory dominikańskie, m.in. w Znojmie, Igławie, Ołomuńcu, Pradze, Wrocławiu i Kamieniu. Po dotarciu do Krakowa Jacek Odrowąż został przełożonym polskich dominikanów, rozpoczął budowę klasztoru, a także zajął się działalnością kaznodziejską. Wkrótce jednak wyruszył z misjonarską misją na Pomorze, do Gdańska i okolic. Następnie powędrował na prawosławną Ruś, gdzie założył klasztor w Kijowie. Kolejnym regionem działalności były Prusy. W 1226 roku Konrad Mazowiecki sprowadził do Polski Krzyżaków, a ci poprosili Zakon Dominikanów o kapłanów dla własnej obsługi. W misji tej wziął również udział św. Jacek, dzięki czemu 2 października 1233 roku uczestniczył w Kwidzynie w specjalnym zjeździe poświęconym planowi nawrócenia Prus. Wkrótce jednak św. Jacek zniechęcił się do Krzyżaków i powrócił do Krakowa.
Zmarł 15 sierpnia 1257 roku. Niedługo po pogrzebie rozpoczął się jego kult, a wierni chętnie pielgrzymowali do jego grobu, przy którym prowadzono księgę cudów. W związku z tym rozpoczęto starania o kanonizację. W 1427 roku papież Klemens VII zezwolił na obchodzenie święta św. Jacka w prowincji polskiej, a 17 kwietnia 1594 roku Klemens VIII, podczas uroczystej mszy w Bazylice św. Piotra w Rzymie, zaliczył Jacka w poczet świętych.
Bazylika Świętej Trójcy w Krakowie
Bazylika św. Trójcy - dominikański kościół w starym Krakowie (fot. Mateusz Giełczyński, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Poland). Świętego Jacka Odrowąża do Krakowa sprowadził w 1222 roku jego krewny, biskup Iwo Odrowąż. Pierwsza polska grupa dominikanów uzyskała od krakowskiego biskupa kościół parafialny Św. Trójcy (którego fragment stanowi dziś najstarszą część klasztoru, jaką jest romański refektarz). Od 1241 roku rozpoczęto budowę murowanego, gotyckiego kościoła i klasztoru. Początkowo był to kościół halowy, charakteryzujący się wieloma nawami o równej wysokości, brakiem wyodrębnionego prezbiterium oraz nawą główną oświetloną za pomocą okien umieszczonych w ścianach naw bocznych. W 1223 roku jego konsekracji dokonał legat papieski, kardynał Grzegorz Krescencjusz.
Na przełomie XIV i XV wieku kościół przebudowano na typ bazylikowy (nawa główna wyższa od naw bocznych, posiadająca okna ponad dachami naw bocznych). Do 1850 roku przed kościołem stała murowana wieża-dzwonnica, która uległa zniszczeniu podczas pożaru miasta. Pożar zniszczył również wnętrza kościoła i doprowadził do zawalenia się sklepienia nawy. Rekonstrukcja świątyni trwała ponad 30 lat, a jej pracami zarządzał architekt Teofil Żebrawski. Po licznych problemach związanych z pracami (m.in. zawalenia się części sklepienia i murów czy aferze związanej z oszczędnościowym doborem materiałów budowlanych) odbudowę ukończono w 1884 roku. W 1957 roku kościołowi nadano tytuł bazyliki mniejszej.
Klasztor jest najstarszą placówką dominikańską w naszej części Europy, a jednocześnie należy do największych i najpiękniejszych zabytków Krakowa.
